Quạt điều hòa - Máy làm mát không khí là thiết bị làm mát rất phổ biến hiện nay, trong quá trình sử, rất có thể bạn sẽ gặp phải tình trạng quạt không khởi động được hoặc hoạt động không ổn định,… do tụ điện bị hỏng. Điều này gây ảnh hưởng rất lớn tới trải nghiệm dùng quạt và hiệu quả làm mát không gian nhà ở của gia đình bạn. Vậy nguyên nhân tụ quạt điều hòa bị hỏng do đâu và làm gì để khắc phục tình trạng này?
Tụ điện quạt điều hòa (hay còn gọi là quạt hơi nước, máy làm mát không khí) là thiết bị có làm lệch từ trường và cung cấp một điện thế lớn để khởi động quạt và duy trì tốc độ quay ổn định. Tụ điện quạt hơi nước thường được thiết kế nằm ở phía trong quạt hoặc dưới bảng mạch điều khiển. Tùy vào công suất của quạt hơi nước mà tụ điện có trị số khác nhau, thường dao động từ 3UF đến 10UF.
Tụ điện giúp tạo ra sự chênh lệch pha giữa hai dây điện để tạo ra lực xoay cho động cơ quạt. Ngoài ra, tụ điện còn giúp giảm sự dao động của dòng điện trong hệ thống, bảo vệ các linh kiện khác khỏi bị hư hại.
Tụ điện có hai bản kim loại dẫn điện được cách ly bởi một lớp chất cách điện, hay còn gọi là hai chân, một chân nối với dây điện màu đỏ (chân chạy) và một chân nối với dây điện màu đen (chân đề).
Khi cắm nguồn điện vào quạt, tụ sẽ nạp một lượng điện rồi phóng một lượng điện nhất định để kích vào chân đề của quạt và giúp cho quạt khởi động được. Khi quạt quay bình thường thì tụ này không còn tác dụng nhiều.
- Tụ điện chất lượng kém, lớp điện môi không đạt tiêu chuẩn, lớp cách điện bị mòn hoặc bị đánh thủng do điện áp cao;
- Điện áp thực tế của nguồn điện không ổn định và có biên độ dao động lớn gây quá tải cho tụ điện;
- Sử dụng tụ điện không phù hợp với công suất của quạt hoặc không đúng với thông số kỹ thuật của nhà sản xuất.;
- Tụ điện bị hỏng do tuổi thọ làm việc đã hết hoặc do số lần nạp xả quá giới hạn cho phép;
- Tụ điện bị nhiệt độ cao do hoạt động liên tục của quạt và máy nén.
Tụ điện quạt hơi nước là bộ phận quan trọng giúp duy trì điện áp ổn định cho quạt. Vì vậy, khi tụ điện bị hỏng, bạn có thể thấy những biểu hiện sau:
- Quạt không chạy khi bật công tắc hoặc chạy rất yếu và không ổn định.
- Máy nén không khởi động hoặc khởi động rất chậm, gây tiêu hao điện năng và làm giảm hiệu suất làm lạnh của quạt hơi nước.
- Tụ điện bị phồng lên, bị nứt hoặc bị chảy dầu ra ngoài, gây nguy cơ cháy nổ hoặc ngắn mạch.
- Quạt hơi nước phát ra tiếng kêu lớn, tiếng kêu cọt kẹt hoặc tiếng nổ khi khởi động hoặc tắt máy.
- Quạt có mùi khét hoặc khói bốc lên khi chạy do tụ điện bị chập hoặc nổ.
Tụ điện là một trong những linh kiện dễ bị hỏng nhất của quạt điều hòa; do đó bạn cần kiểm tra và thay thế tụ khi có các dấu hiệu bất thường trên.
Nếu phát hiện những biểu hiện trên, bạn nên ngắt nguồn điện của hơi nước và liên hệ với trung tâm bảo hành hoặc dịch vụ sửa chữa uy tín để kiểm tra và thay thế tụ điện quạt hơi nước hoặc tự sữa chữa tại nhà theo hướng dẫn dưới đây.
Khi nhìn thấy các dấu hiệu cảnh báo tụ điện quạt hơi nước bị hỏng, bạn cần tiến hành kiểm tra bằng mắt thường, bằng bóng đèn hoặc bằng đồng hồ vạn năng.
- Quan sát bằng mắt thường: Nếu thấy tụ bị biến dạng, phồng lên, thủng ra hoặc có chất lỏng rỉ ra thì tụ đã bị hỏng.
- Bằng bóng đèn: Cắm bóng đèn vào ổ cắm điện, rút phích cắm của quạt ra khỏi ổ cắm điện. Nối một chân của tụ điện với một chân của bóng đèn, nối chân còn lại của tụ điện với chân còn lại của bóng đèn. Nếu bóng đèn sáng lên rồi tắt dần là tụ điện còn tốt, nếu bóng đèn không sáng hoặc sáng liên tục là tụ điện đã hỏng.
- Bằng đồng hồ vạn năng số: Xả hoàn toàn tụ điện, chỉnh đồng hồ về phần OHM (chọn thang đo ít nhất 1000 Ohm). Nối hai que đo vào hai chân của tụ và để thang đo tương ứng với trị số của tụ. Nếu kim đồng hồ lên rồi về 0 là tụ tốt, nếu kim lên rồi ở lại là tụ bị chập, nếu kim không lên là tụ bị dò.
Để thay tụ điện quạt hơi nước tại nhà, bạn cần chuẩn bị: Tụ điện mới có thông số phù hợp với quạt hơi nước; Tuốc nơ vít, kìm cắt, máy hàn; Băng keo cách điện. Sau đó thực hiện các bước sau:
Tụ điện thường nằm gần động cơ quạt và có dạng tròn hoặc hình trụ với hai đầu dây điện. Trước khi thao tác với quạt hơi nước, bạn phải tắt nguồn điện để tránh nguy cơ giật điện. Sau đó, bạn tháo nắp che quạt bằng tuốc nơ vít để tiếp cận và kiểm tra trị số ghi trên thân của tụ điện.
Dùng kìm cắt để cắt hai dây điện nối với tụ điện cũ. Bạn nên ghi nhớ hoặc chụp ảnh lại vị trí của hai dây để lắp đúng khi thay tụ mới. Sau đó, dùng tuốc nơ vít để tháo ốc vít cố định tụ vào khung quạt và lấy tụ ra.
Cần chú ý đến các thông số kỹ thuật của tụ như điện áp, công suất, dung lượng và loại tụ (tụ điện một chiều hay xoay chiều). Nên chọn tụ có cùng loại và các thông số gần bằng với tụ cũ.
Cắt hai đầu dây điện của tụ hoặc tháo ốc vít nếu có. Lưu ý không được chạm vào hai đầu dây của tụ khi chưa xả điện cho tụ bằng cách chập hai đầu dây lại với nhau hoặc dùng một điện trở lớn để xả điện.
Nối hai đầu dây của tụ với hai đầu dây của quạt, có thể dùng băng keo điện để nối dây chắc chắn. Sau đó gắn lại vỏ quạt và kiểm tra xem quạt có chạy bình thường hay không.
Để hạn chế tình trạng tụ điện quạt hơi nước bị hỏng, bạn không để quạt hơi nước hoạt động liên tục trong thời gian dài mà cần tắt nguồn khi không sử dụng. Hy vọng thông tin trên sẽ giúp ích cho bạn và gia đình nếu gặp lỗi ở hỏng tụ điện trong quá trình sử dụng quạt hơi nước.
